Benler yaşın ilerlemesi ile oluşur ve yaşlı kişilerde gün geçtikçe daha sık görünür.
Bazısı doğduğumuz günden beri, bazısı da sonradan oluşuyor. Bir çok kişide irili ufaklı, kabarık, kırmızı, kahverengi farklı boyutlarda ve şekillerde benler bulunuyor. Peki hangisi zararlı hangisi tehlikeli!!
Vücudumuzdaki her kahverengi kabarıklık ‘ben’ değildir. Henüz benlerin nasıl oluştuğu bilinmiyor, bir kısmı doğduğumuzda vücudumuzda var olabiliyor.
Belirleyici unsur ben sayısı, özelliği ve vücuttaki dağılımında, kişinin genetik yapısıdır; ancak yaşam boyunca maruz kaldığımız ultraviyolenin, yani güneş, solaryum ışınları ben hücrelerinin kötüye dönüşümünde önemli bir rol oynar.
Vücuttaki tüm benler kötüye dönüşüm açısından riskli grupta değil. Tehlikeli olanları bir plastik cerrah veya dermatoloji uzmanının fark etmemesi mümkün değil. Sürekli değişikliğe uğrayan bölgelerdeki benlere özellikle dikkat etmek gerekiyor.
Kemer ve sütyen gibi sürtünme alanları, saçlı deri, ayak tabanı ile avuç içi ve cinsel bölgeler özellikle takip gerektiren alanlardır.
Benler;
- Yanlış kozmetik kullanımı nedeniyle
- Giysi ve takılarla sürekli (takılıp kopma gibi oluyorlarsa
- Malin melanoma dönüşme olasılıkları yüksekse cerrahi olarak çıkarılırlar.
Ben muayenesi için mutlaka bir plastik cerrah veya dermatoloji uzmanına başvurmak gerekiyor. Riskli olan benler belirlendikten sonra bunlar lokal anestezi yapılarak cerrahi olarak çıkartılıyor.
Genellikle benler çıkarılınca kansere dönüştüklerine dair yanlış bir düşünce söz konusu; ancak benin tamamının alınmasının bir zararı yoktur. Ben vücut üzerinde dururken travmaya maruz kalarak kopması tehlikeli olabilir.
Güneşin benlere etkisi nedir?
Benler, ultraviyole ile temas ettiklerinde yozlaşmış olabilirler. İkinci derece güneş yanıklarının yanı sıra, kronik güneş hasarı da deri kanseri riskini arttırmaktadır. Ayrıca, son yıllarda ozon tabakasının incelmesi nedeni ile de güneşin kanserojen etkisinin çok daha arttığı görülmektedir.
Ben çeşitleri nelerdir?
- Konjenital benler: Doğumda veya yaşamın ilk birkaç haftasında oluşurlar. Büyük konjenital benler üzerinde yaşam boyu melanom gelişme riski yüksek olduğundan, plastik cerrahi girişimler ile çıkartılmaları gerekir.
- Displastik benler (clark nevüs): Çoğunlukla ergenlik çağında oluşur, ailesel olabilirler. Tek veya çok sayıda, düzensiz, keskin olmayan sınırlı, siyah, kahverengi veya kırmızı lekeler şeklindedirler.
- Olağan edinsel benler: Çocukluk çağından erişkiliğe kadar herhangi bir yaşta oluşur, belli bir gelişim sürecinden sonra dururlar. Bazıları da yaşlılık çağında kaybolur.
Malin Melanom Nedir?
Derinin rengini veren pigmenti oluşturan melanosit denilen hücrelerin yapısının bozulup, kontrolsüz olarak aşırı çoğalması ile oluşan deri kanseri tipidir. Malin melanom, dünyada en sık görülen ve en hızlı artan kanser türüdür.
Nedeni kimyasal etkenler ve yaşam biçimi değişiklikleri gibi çeşitli sebepler olsa da, en önemli nedeni yoğun bir şekilde ultraviyole ışınına maruz kalınması. Tedavideki gelişmeler gittikçe artsa da, savaşabilmek için en önemli silah; korunmak ve erken tanıdır.
Malin melanom önce deri yüzeyinde büyür, sonra derinin derin tabakalarına geçer. Tümör derinliği 1,5 mm geçmiş ise (kan ve lenf damarlarının bulunduğu deri tabakasına ulaşmışsa) %40 olasılıkla vücut içine de yayılmıştır.
Erken tanı konulmuş malin melanomda iyileşme oranı %100’e yakındır. Malin melanom her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 20 – 70 yaş arası yaşlarda görülür. Hastaların %25’i 40 yaş altındadır. Kadınlarda en sık diz altında, erkeklerde ise sırtta görülür.
Erken tanı hayat kurtarıyor…
Her bireyin aylık periyotlarla kendi benlerini muayene etmesi çok önemli. Bu muayene sırasında saptanan bende sınır düzensizliği, asimetri, belirgin büyüme, renk değişikliği (benin birden çok renk içermesi), iltihabi reaksiyon ya da kanama cilt kanserine işaret edebilir.
Erken evrede malin melanom asimetrik, açık – koyu kahverengi veya siyah renk gölgelenmeleri içeren, keskin olmayan sınırlı bir lekedir. Klinik olarak bu evrede yakalanması yaşamı kurtarır.
Melanomların çoğunluğu başlangıçtan itibaren melanom olarak başlar ve büyürse de bir bölümü daha önceden var olan benler üzerinde gelişir. Bu nedenle vücudumuzdaki benlerin yerini ve biçimini bilmemiz, üzerinde oluşabilecek herhangi bir değişikliği erken saptamamız için önemlidir.
Malin melanomun çeşitler nelerdir.
1- Yüzeysel yayılan malin melanom: Melanomların %70’i bu tiptedir. Bozuk para büyüklüğünde yassı plak şeklinde veya düzensiz keskin olmayan sınırlıdır. Kahverengi, gri, mavi, siyah ve beyaz olmak üzere çeşitli renkler birbirinin içine girmiştir.
2- Akral lentiginöz malin melanom: %7 oranında el – ayak ve tırnak çevresinde bulunurlar. Dış görünümü küçük yaşlılık lekesi (lentigo) benzeri siyah – kahverengi leke, yassı renkli nodül veya pigment (renk hücresi) içermeyen tümör şeklinde olabilir.
3- Nodüler malin melanom: Tüm melanomların %15’idir. Derinlemesine büyüme çok hızlıdır. Mavi, kahverengi, gri, yarı küresel nodüllerdir.
4- Lentigo malin melanom: Genellikle yaşlı kişilerin güneş gören yüz bölgesinde düzensiz, keskin olmayan sınırlı, ön planda siyah lekeler içeren, farklı kahverengi tonlarda lekelerdir.
Kimler risk altında?
Ailesinde deri kanseri, malin melanom olan kişiler. Anormal (atipik) görünümlü benleri olanlar.
Ağır güneş yanıkları geçirmiş kişiler.
Açık tenli, açık renk gözlü, kızıl – sarı saçlı, bronzlaşamadan kolay yanan kişiler.
Doğumsal çok sayıda benleri olanlar. Bu kişilerin mutlaka rutin olarak dermatolojik kontrollerden geçmeleri gerekir.
Sonuç olarak;
Çok güneşe maruz kalan bölgelerde benleri olanlar
Ailesinde cilt kanseri hikâyesi olanlar
Uzun zamandır iyileşmeyen kabuklanan yaraları olan kişilerin bir plastik cerrah veya dermatolog tarafından muayene edilmesi hayati önem taşımaktadır.
Yorum Yaz...